Θολάρια μου, Θολάρια μου, Θολάρια μου, Θολάρια,
κοντά σας να βρισκόμουνα τα μαγεμένα βράδια...
Γράφει ο συγγραφέας Κώστας Αρκουδέας στο μυθιστόρημά του "Ο πειρατής" που εξελίσσεται στην Αμοργό:
«Η Άννα προερχόταν από το χωριό Θολάρια και αυτό, για όσους ζούσαν στην Αμοργό, σήμαινε πολλά. Οι Θολαριανοί ήταν άνθρωποι ανοιχτόκαρδοι, εργατικοί και γλεντζέδες. Σπάνια κοιμόντουσαν, επειδή είτε θα δούλευαν στα χωράφια τους είτε θα τα έπιναν σε καμιά ταβέρνα. Είχαν καθαρά μεσογειακό ταμπεραμέντο και μια φυσική αισιοδοξία που τους έκανε να ξεχωρίζουν. Ένα γλέντι με μαντινάδες και μερικά ποτηράκια με ρακόμελο ήταν αρκετά για να βάλουν στην μπάντα τις δυσκολίες και τις αναποδιές της ζωής».
Η αλήθεια είναι ότι τα Θολάρια αποτελούν κάτι ξεχωριστό. Και όχι μόνο τα καλοκαίρια με την καταπληκτική τους θέα και την εξίσου καταπληκτική νυχτερινή τους ατμόσφαιρα. Υπάρχουν ακόμα (υπήρχαν για την ακρίβεια) ιδιαίτερα έθιμα και αντιλήψεις στα Θολάρια. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο παπά Δημητράκης Πράσινος φρόντιζε να πηγαίνει στα Θολάρια τους ξένους επιστήμονες που επισκέπτονταν την Αμοργό στα τέλη του 19ου αιώνα.
Ερωτικό φίλτρο
Ο άγγλος Τζέημς Μπεντ διηγείται ότι στα Θολάρια μία γυναίκα του αποκάλυψε το μυστικό του ερωτικού φίλτρου, με το οποίο κάθε κορίτσι θα έκανε να την παντρευτεί ο άντρας της καρδιάς της.
Την ίδια εποχή, γύρω στο 1895, ο Θολαριανός Νικόλαος Δ. Γάσπαρης (που αργότερα θα γίνει διευθυντής της Αστυνομίας Αθηνών) διηγείται τις μαντικές τεχνικές που υπήρχαν στα Θολάρια και μας πληροφορεί για το πώς η κυρά Ειρήνη προφήτευε το μέλλον.
Μια γυναίκα που η δουλειά της ήταν να βόσκει κατσίκες, γράφει ο Γάσπαρης, είχς σκαρώσει ένα μαντείο στα Θολάρια. Η Ειρήνη, που την αποκαλούσαν «αγαθή» ή «παραστιά» είχε ρυπαρή όψη και ισχυριζόταν ότι είχε ένα χειρόγραφο μαντικό βιβλίο με 30 σελίδες, που το είχε γράψει με το χέρι του ο ίδιος ο Χριστός.
Πηγαίνει όποιος θέλει να πάρει την μαντεία στο σπίτι της Ειρήνης. Το σπίτι είχε δύο «πάγκους», έναν σοφά και δύο εικόνες. Η Ειρήνη θυμιάζει τις εικόνες, ψάλει διάφορες ευχές της Αγίας Τριάδας και του Άϊ Γιάννη του Χρυσόστομου, λέει το «πάτερ ημών», κάνει το σταυρό της και στο τέλος ρίχνει ένα κόκκο στάρι πάνω σε μία σελίδα του βιβλίου της που έχει αριθμημένα τετράγωνα. Μετά βρίσκει τον αντίστοιχο αριθμό στο μαντικό περιεχόμενο του βιβλίου της και λέει την προφητεία της που είναι πάντοτε σαφής και αόριστη.
Ο Γάσπαρης γράφει ότι τις μαντείες της Ειρήνης τις πιστεύουν κυρίως οι γυναίκες, που στην διάρκεια της τελετής στέκονται με θρησκευτική ευλάβεια και σταυροκοπιούνται διαρκώς. Πολύ ενδιαφέρον είναι ότι η Ειρήνη δεν έπαιρνε χρήματα. Ο Γάσπαρης μας πληροφορεί ότι ένα παρόμοιο ιδιωτικό μαντείο λειτουργούσε στα χρόνια του και στον Στρούμπο.
Η μαντική τεχνική της θολαριανής Ειρήνης βασιζόταν στο ριχτάρι (ή ρικτολόγιον), που ήταν σε χρήση από την βυζαντινή εποχή. Το ριχτάρι ήταν ένα χειρόγραφο
τετράδιο. Σε μια σελίδα του υπήρχε μία σχάρα με αριθμημένα τετράγωνα. Κάθε αριθμός τετραγώνου αντιστοιχούσε σε αριθμημένα αποσπάσματα από χριστιανικά κείμενα, που ήταν γραμμένα στις άλλες σελίδες. Ο «μάντης» έριχνε ένα κουκί, ένα ρεβύθι ή ένα στάρι στην σχάρα με τα αριθμημένα τετράγωνα. Έβλεπε τον αριθμό που πάνω του έπεφτε το ρεβύθι και μετά πήγαινε και διάβαζε το ιερό απόσπασμα που είχε τον ίδιο αριθμό κι έλεγε την μαντεία του.
Ένα τέτοιο ριχτάρι είχε στην κατοχή του ο παλιός γυμνασιάρχης μας κ. Μιχάλης Μωραϊτάκης, που ανήκε στο παππού του Νικήτα Πράσινο. Το ριχτάρι αυτό στο τέλος του είχε την ακόλουθη εγγραφή: «την 22 οκτωβρίου 1847 Μιχαήλ Η. Νομικός».
Ο κ. Μ. Μωραϊτάκης παραχώρησε το αμοργιανό ριχτάρι το 1956 στον καθηγητή του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γεώργιο Α. Μέγα, ο οποίος το σχολίασε και το δημοσίευσε το 1959 στην Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (σελ. 206-216).
Από το δημοσιευμένο αμοργιανό ριχτάρι αποδεικνύεται ότι η περιγραφή που κάνει ο Ν. Γάσπαρης είναι ακριβής.
Η λαϊκή παράδοση των Θολαριών διέσωσε και μια ενδιαφέρουσα παραλλαγή του πανάρχαιου μύθου για την εξημέρωση του αμπελιού και την δημιουργία του κρασιού. Την κατέγραψε το 1964 ο Στέφανος Δ. Ημελλος, ερευνητής του Λαογραφικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών...
κοντά σας να βρισκόμουνα τα μαγεμένα βράδια...
Γράφει ο συγγραφέας Κώστας Αρκουδέας στο μυθιστόρημά του "Ο πειρατής" που εξελίσσεται στην Αμοργό:
«Η Άννα προερχόταν από το χωριό Θολάρια και αυτό, για όσους ζούσαν στην Αμοργό, σήμαινε πολλά. Οι Θολαριανοί ήταν άνθρωποι ανοιχτόκαρδοι, εργατικοί και γλεντζέδες. Σπάνια κοιμόντουσαν, επειδή είτε θα δούλευαν στα χωράφια τους είτε θα τα έπιναν σε καμιά ταβέρνα. Είχαν καθαρά μεσογειακό ταμπεραμέντο και μια φυσική αισιοδοξία που τους έκανε να ξεχωρίζουν. Ένα γλέντι με μαντινάδες και μερικά ποτηράκια με ρακόμελο ήταν αρκετά για να βάλουν στην μπάντα τις δυσκολίες και τις αναποδιές της ζωής».
Η αλήθεια είναι ότι τα Θολάρια αποτελούν κάτι ξεχωριστό. Και όχι μόνο τα καλοκαίρια με την καταπληκτική τους θέα και την εξίσου καταπληκτική νυχτερινή τους ατμόσφαιρα. Υπάρχουν ακόμα (υπήρχαν για την ακρίβεια) ιδιαίτερα έθιμα και αντιλήψεις στα Θολάρια. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο παπά Δημητράκης Πράσινος φρόντιζε να πηγαίνει στα Θολάρια τους ξένους επιστήμονες που επισκέπτονταν την Αμοργό στα τέλη του 19ου αιώνα.
Ερωτικό φίλτρο
Ο άγγλος Τζέημς Μπεντ διηγείται ότι στα Θολάρια μία γυναίκα του αποκάλυψε το μυστικό του ερωτικού φίλτρου, με το οποίο κάθε κορίτσι θα έκανε να την παντρευτεί ο άντρας της καρδιάς της.
Την ίδια εποχή, γύρω στο 1895, ο Θολαριανός Νικόλαος Δ. Γάσπαρης (που αργότερα θα γίνει διευθυντής της Αστυνομίας Αθηνών) διηγείται τις μαντικές τεχνικές που υπήρχαν στα Θολάρια και μας πληροφορεί για το πώς η κυρά Ειρήνη προφήτευε το μέλλον.
Μια γυναίκα που η δουλειά της ήταν να βόσκει κατσίκες, γράφει ο Γάσπαρης, είχς σκαρώσει ένα μαντείο στα Θολάρια. Η Ειρήνη, που την αποκαλούσαν «αγαθή» ή «παραστιά» είχε ρυπαρή όψη και ισχυριζόταν ότι είχε ένα χειρόγραφο μαντικό βιβλίο με 30 σελίδες, που το είχε γράψει με το χέρι του ο ίδιος ο Χριστός.
Πηγαίνει όποιος θέλει να πάρει την μαντεία στο σπίτι της Ειρήνης. Το σπίτι είχε δύο «πάγκους», έναν σοφά και δύο εικόνες. Η Ειρήνη θυμιάζει τις εικόνες, ψάλει διάφορες ευχές της Αγίας Τριάδας και του Άϊ Γιάννη του Χρυσόστομου, λέει το «πάτερ ημών», κάνει το σταυρό της και στο τέλος ρίχνει ένα κόκκο στάρι πάνω σε μία σελίδα του βιβλίου της που έχει αριθμημένα τετράγωνα. Μετά βρίσκει τον αντίστοιχο αριθμό στο μαντικό περιεχόμενο του βιβλίου της και λέει την προφητεία της που είναι πάντοτε σαφής και αόριστη.
Ο Γάσπαρης γράφει ότι τις μαντείες της Ειρήνης τις πιστεύουν κυρίως οι γυναίκες, που στην διάρκεια της τελετής στέκονται με θρησκευτική ευλάβεια και σταυροκοπιούνται διαρκώς. Πολύ ενδιαφέρον είναι ότι η Ειρήνη δεν έπαιρνε χρήματα. Ο Γάσπαρης μας πληροφορεί ότι ένα παρόμοιο ιδιωτικό μαντείο λειτουργούσε στα χρόνια του και στον Στρούμπο.
Η μαντική τεχνική της θολαριανής Ειρήνης βασιζόταν στο ριχτάρι (ή ρικτολόγιον), που ήταν σε χρήση από την βυζαντινή εποχή. Το ριχτάρι ήταν ένα χειρόγραφο
τετράδιο. Σε μια σελίδα του υπήρχε μία σχάρα με αριθμημένα τετράγωνα. Κάθε αριθμός τετραγώνου αντιστοιχούσε σε αριθμημένα αποσπάσματα από χριστιανικά κείμενα, που ήταν γραμμένα στις άλλες σελίδες. Ο «μάντης» έριχνε ένα κουκί, ένα ρεβύθι ή ένα στάρι στην σχάρα με τα αριθμημένα τετράγωνα. Έβλεπε τον αριθμό που πάνω του έπεφτε το ρεβύθι και μετά πήγαινε και διάβαζε το ιερό απόσπασμα που είχε τον ίδιο αριθμό κι έλεγε την μαντεία του.Ένα τέτοιο ριχτάρι είχε στην κατοχή του ο παλιός γυμνασιάρχης μας κ. Μιχάλης Μωραϊτάκης, που ανήκε στο παππού του Νικήτα Πράσινο. Το ριχτάρι αυτό στο τέλος του είχε την ακόλουθη εγγραφή: «την 22 οκτωβρίου 1847 Μιχαήλ Η. Νομικός».
Ο κ. Μ. Μωραϊτάκης παραχώρησε το αμοργιανό ριχτάρι το 1956 στον καθηγητή του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γεώργιο Α. Μέγα, ο οποίος το σχολίασε και το δημοσίευσε το 1959 στην Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (σελ. 206-216).
Από το δημοσιευμένο αμοργιανό ριχτάρι αποδεικνύεται ότι η περιγραφή που κάνει ο Ν. Γάσπαρης είναι ακριβής.
Η λαϊκή παράδοση των Θολαριών διέσωσε και μια ενδιαφέρουσα παραλλαγή του πανάρχαιου μύθου για την εξημέρωση του αμπελιού και την δημιουργία του κρασιού. Την κατέγραψε το 1964 ο Στέφανος Δ. Ημελλος, ερευνητής του Λαογραφικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών...
